Op 29 Februari 2020 begon voor de 9e keer de opleiding Elyseum tot ecologisch hovenier. Na elke opleidingsdag, elke twee weken, schrijf ik een kort verslag met gedachten, inzichten en praktische tips. Als je mee wil lezen kun je je beneden aanmelden voor de mailing lijst. Het lijkt me leuk als anderen mee kunnen leren. 

Oerbossen: Een terugkeer naar de wildernis

In de moderne wereld is de natuur steeds meer onder druk komen te staan. Er is echter een groeiende erkenning van het belang van het behouden en herstellen van oerbossen. Deze unieke ecosystemen vertellen het verhaal van natuurlijke successie en begrazingspatronen, en het streven naar het herstellen van oerbossen biedt niet alleen ecologische voordelen, maar ook de mogelijkheid om te leren van de natuurlijke processen die deze bossen creëren.

Wat zijn oerbossen?

Oerbossen, ook wel primair of ongerept bos genoemd, zijn bossen die zich al vele eeuwen zonder directe menselijke ingrepen hebben ontwikkeld. In tegenstelling tot de reguliere productiebossen die we vaak in Europa zien, zijn oerbossen complexe, zelfregulerende ecosystemen die zich op een natuurlijke manier ontwikkelen. Ze herbergen een grote verscheidenheid aan planten- en diersoorten en spelen een cruciale rol in de gezondheid van het milieu.

De ontwikkeling van oerbossen

Oerbossen ondergaan een langzame en complexe ontwikkeling die wordt beïnvloed door verschillende factoren. Een sleutelfactor is natuurlijke successie, het proces waarbij een ecosysteem na verstoring zichzelf herstelt en evolueert naar een stabielere toestand. Dit proces kan eeuwen duren en leidt tot een bos met een complexe structuur, bestaande uit oude bomen, jonge bomen, dode bomen en een rijke variatie aan plantenlagen.

Begrazing speelt ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van oerbossen. Inheemse herbivoren zoals edelherten en wilde zwijnen hebben historisch gezien bijgedragen aan het creëren van open plekken in het bos door het eten van jonge boompjes en het verspreiden van zaden. Dit zorgt voor een diversiteit aan habitats in het bos en bevordert de groei van verschillende plantensoorten.

De terugkeer van oerbossen

Het herstellen van oerbossen in Nederland en Noord-Duitsland is een uitdagende taak, maar het is van groot belang voor het behoud van biodiversiteit en het begrijpen van natuurlijke processen. Hier zijn enkele stappen die genomen kunnen worden om deze kostbare ecosystemen terug te brengen:

• Beperk menselijke interventie: Het eerste en belangrijkste principe is om menselijke verstoring tot een minimum te beperken. Dit betekent het stoppen van houtkap, landbouw, het meeste onderhoud en andere menselijke activiteiten in gebieden waar oerbossen worden hersteld.

• Herintroductie of behoud van inheemse herbivoren: Het herintroduceren van inheemse herbivoren, zoals edelherten en wilde zwijnen, kan helpen bij het repliceren van de natuurlijke begrazingspatronen in oerbossen. Dit kan worden bereikt door het creëren van speciale natuurgebieden waar deze dieren vrij kunnen leven.

• Zaden en zaailingen planten: Om de processen van natuurlijke successie te versnellen, kunnen sporadisch inheemse soorten worden geintroduceerd om de ontwikkeling van oerbossen te stimuleren.

• Educatie en bewustwording: Het betrekken van het publiek en educatieve programma's zijn van belang om het begrip en de steun voor het herstellen van oerbossen te vergroten. Dit kan zowel de lokale bevolking als toeristen bewust maken van het belang van deze unieke ecosystemen.

• Onderzoek en monitoring: Het voortdurend volgen van de ontwikkeling van herstelde oerbossen om ervoor te zorgen dat de inspanningen succesvol zijn en om aanpassingen te kunnen maken waar dat nodig is.

Oerbossen in Nederland zijn volledig verdwenen, maar vertegenwoordigen een kostbaar erfgoed dat we moeten koesteren en herstellen. Door te leren van de natuurlijke processen die deze bossen hebben gevormd en door gerichte en beperkte inspanningen te leveren, kunnen we bijdragen aan het behoud van biodiversiteit en het herstellen van gezonde, natuurlijke ecosystemen in onze regio. Het is een reis die de moeite waard is voor toekomstige generaties.